اینجا جای آشفته خوابان است
به گزارش كادایف «اینجا جای آشفته خوابان است، آنها كه سرشان را راحت نمی گذارند و بخوابند؛ آدم هایی كه تا صبح، در تقلای خوابی خوش به سر می برند، در جنگند با خودشان، با خواب شان و حسرت خواب راحت را سال هاست با خودشان به این طرف و آن طرف می كشند. كلینیك خواب، برای همین آدم هاست كه بامداد تا شب شان یا با خُروپُف كردن های بی وقفه می گذرد، یا مدام و تكرارشونده، از خواب می پرند، یا بی خوابند، دیر خواب شان می برد، زود بیدار می شوند، در خواب راه می روند، حرف می زنند یا مثل خیلی ها دندان های شان را به هم می فشارند.»
به گزارش كادایف به نقل از ایسنا، روزنامه شهروند نوشت: «همه چیز سر جایش است. نه از شلوغی بیمارستان ها خبری است و نه سروصدایی شنیده می شود، آدم ها، آرام و بی صدا از میان درِ آهنی كوچك ساختمان سبز به سالن می رسند و به انتظار می نشینند. همه چیز در آرامش می گذرد، همه هم برای همین آرامش آمده اند. اینجا جای آشفته خوابان است، آنها كه سرشان را راحت نمی گذارند و بخوابند، آدم هایی كه تا صبح، در تقلای خوابی خوش به سر می برند، در جنگند با خودشان، با خواب شان و حسرت خواب راحت را سال هاست با خودشان به این طرف و آن طرف می كشند. كلینیك خواب، برای همین آدم هاست كه بامداد تا شب شان یا با خُروپُف كردن های بی وقفه می گذرد، یا مدام و تكرارشونده، از خواب می پرند، یا بی خوابند، دیر خواب شان می برد، زود بیدار می شوند، در خواب راه می روند، حرف می زنند یا مثل خیلی ها دندان های شان را به هم می فشارند.
كلینیك خواب بیمارستان بهارلو یكی از مراكز درمانی است كه برای درمان همین اختلال ها راه افتاده، ساختمانی در دل حیاط پردرخت بیمارستان بهارلو كه برای همان آشفته خوابان است. پزشكان با تخصص ریه و گوش و حلق و بینی و مغز و اعصاب و طب كار و… دوره های تخصصی خواب را گذرانده اند و حالا در این كلینیك، به درمان رجوع كنندگان مشغولند. رجوع كنندگان یا خروپف شبانه، آزارشان داده و ترس از سكته قلبی دارند، مثل آقای قاسمی، یا كم خوابند مثل خانم رحیمی: «مادر و مادر همسرم را آورده بودم بیمارستان بهارلو كه متوجه كلینیك خواب شدم، اصلاً نمی دانستم چنین كلینیكی داریم، سال هاست كه مشكل خواب دارم و با قرص آلپرازولام می خوابم، خواب خوب همیشه آرزویم بوده.»
چشم های خانم رحیمی حكایت از شب زنده داری دارد: «دیر خوابم می برد، بامداد ها زود از خواب بیدار می شوم و دیگر نمی توانم بخوابم، دندان قروچه هم دارم، بامداد كه بیدار می شوم، تمام صورتم درد می كند.» هشت سالی می شود كه او با قرص های خواب آور به رختخواب می رود و حالا از این شرایط به تنگ آمده: «بی خوابی زندگی ام را به هم ریخته، در كل ماه شاید تنها چند روز خواب راحت دارم، بقیه اش همیشه خسته، بی حال و عصبی ام.»
خانم رحیمی، تست خواب داده و حالا در انتظار ویزیت است، درست مثل آقای قاسمی كه چند صندلی آن طرف تر نشسته: «شب ها خروپف می كنم، خیلی برایم مشكل ایجاد كرده، دكترها می گویند امكان دارد ایست یا سكته قلبی كنم.» او به سفارش پزشك از اراك آمده تا مشكلش را درمان كند.
خروپف نشانه خواب عمیق نیست
بیشتر مراجعان برای درمان خروپف آمده اند، اغلب مردان هستند اما در بین شان زنان هم دیده می شوند كه به قول دكتر عرفانی با بالا رفتن سن، خروپف میان آنها هم شایع می شود؛ بخصوص بعد از میانسالی و یائسگی. آمار دقیقی از شیوع اختلالات تنفسی كه منجر به خروپف می شود، وجود ندارد، اما به قول خسرو صادق نیت، دبیر انجمن علمی پزشكی خواب ایران و رئیس این كلینیك خواب، شیوع خروپف میان مردان، حدود ۲۴ درصد است. این آمار میان زنان خیلی كمتر و حدود ۱۰ درصد است. شاید همین هم سبب شده تا خیلی از رجوع كنندگان برای درمان این نوع اختلال به كلینیك خواب بروند و البته به قول رضا عرفانی كه متخصص گوش و حلق و بینی است و فلوشیپ خواب دارد، خیلی ها هم جدی اش نمی گیرند. عرفانی یكی از پزشكان كلینیك خواب است: «هر چقدر سن افراد بالاتر برود، شیوع خروپف هم بیشتر می شود، دلیل آن هم مشخص است، با بالا رفتن سن، عضلات بدن ازجمله عضلات حلق شل می شوند، با شل شدن عضلات حلق، خروپف ایجاد می شود، البته در كنار آن چاقی هم یكی از علل خروپف است، در بین زنان در سن مونوپوز (یائسگی) به سبب كاهش ترشح هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون هم احتمال خروپف بالا می رود.»
این متخصص گوش و حلق و بینی می گوید زمانی كه چربی ها در جایی كه نباید باشند، مثل لوزه و زبان، تجمع پیدا می كنند كه می تواند عامل خروپف شود.
او می گوید كه اختلالات تنفسی یا آپنه خواب، از علل خروپف است، زمانی كه تنفس فرد مختل می شود، در نهایت با خروپف خودش را نشان داده است. با همه اینها اما عرفانی می گوید كه این اختلال، یكی از معدود بیماری هایی است كه درمان قطعی دارد: «یكی از طریق های درمانی خروپف، ماسك سی پپ (CPSP) است، این ماسك هوا را از محیط می گیرد و با فشار وارد بینی می كند. با این روش، زبان جلو می رود و راه تنفس باز می شود و فرد می تواند راحت بخوابد.»
بررسی ها نشان داده كه آپنه خواب می تواند منجر به سكته های قلبی شود، ازاین رو باید حتماً درمانش كنند: «ماسك های سی پپ، تا زمانی كه فرد ۱۰ درصد از وزنش را كم كند، باید مورد استفاده قرار گیرد؛ چراكه چاقی یكی از علل اختلالات تنفسی است.» به قول این متخصص گوش و حلق و بینی، آنهایی كه اختلال تنفسی در خواب دارند، باید تست خواب بدهند؛ تست پلی سومنوگرافی كه در همین كلینیك با بستری شدن فرد انجام می شود، خواب فرد شب تا بامداد و در حین خواب آنالیز می شود، تعداد وقفه های تنفسی و بسته شدن راه های هوایی اش شمرده می شود، اگر دندان قروچه و حركت اندام داشته باشد و … مشخص می شود. بعد از آن می توان تصمیم گرفت كه مشكل چیست و چه روش درمانی در پیش گرفت. او به خروپف در بین كودكان هم اشاره می كند، به قول او این اختلال در كودكان بیشتر به سبب اندازه لوزه آنها رخ می دهد. عرفانی می گوید كه اختلال تنفسی كه منجر به خروپف می شود، باید حتماً جدی گرفته شود، نباید بعنوان یك اتفاق طبیعی تلقی شود: «افراد باید توجه داشته باشند كه آپنه خواب منجر به سكته قلبی می شود، بررسی ها نشان داده است كه اوج سكته قلبی در اوایل بامداد رخ می دهد، در همان ساعت ها هم آپنه خواب اتفاق می افتد، ارتباط آپنه خواب و سكته قلبی از نظر علمی ثابت شده است. از جانب دیگر این اختلال می تواند منجر به سكته مغزی، بالا رفتن فشار خون و فشار ریه شود. بی خوابی، ریفلاكس معده و حتی سرطان از نتایج آپنه خواب است.»
از آن طرف، حامد امیری فرد، متخصص مغز و اعصاب و دارنده فلوشیپ خواب می گوید كه اغلب مردم تصور می كنند فردی كه خروپف می كند، در خواب راحت و عمیقی به سر می برد، درحالی كه اصلاً این طور نیست، آپنه خواب می تواند یك بیماری خطرناك و كشنده باشد، عمر را كوتاه كند و احتمال مبتلا شدن به بیماری ها را بالا ببرد.
آنها كه درگیر یك خواب راحتند، فقط آنهایی نیستند كه خروپف می كنند، اختلال های خواب بسیارند. آمارها می گوید ۳۰ درصد ایرانی ها اختلال خواب دارند كه تنها یكی از این اختلال ها آپنه خواب است. آرزو نجفی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران و عضو هیأت علمی مركز تحقیقات كلینیك خواب بیمارستان بهارلو است، او جزو اولین گروه هایی است كه دوره فلوشیپ خواب را گذرانده و درباره اختلال های خواب توضیح بیشتری می دهد: «در تعریف های بین المللی بیشتر از ۸۰ نوع اختلال تعریف شده كه شاید مهمترین آن آپنه خواب است كه خودش را با خستگی در طول روز، سردرد صبحگاهی، خشكی دهان، احساس خفگی در خواب، خروپف با صدای بلند و تعریق در خواب نشان دهد. معمولاً افراد با این مشكلات رجوع می كنند. یك سری از اختلال ها، بی خوابی است، برخی امكان دارد در ابتدای خواب با مشكل مواجه شوند، برخی در میانه خواب و برخی هم بامداد ها. رجوع كننده هایی هستند كه به سبب حركت های غیرطبیعی در خواب رجوع می كنند، مثل راه رفتن، صحبت كردن و دندان قروچه. برخی به سبب شیفت كاری شان با اختلال خواب مواجه اند.»
با همه اینها اما او آمار شیوع ۳۰ درصدی اختلال خواب میان ایرانی ها را نمی پذیرد و می گوید كه از جانب همان كلینیك خواب، یك كار تحقیقاتی را در این رابطه آغاز نموده اند كه هنوز به نتیجه نرسیده است: «بررسی های قبلی نشان داده است كه آمار خروپف در مردان ۲۴ درصد و در زنان ۹ درصد است، اما بررسی های جدیدتر، كمی متفاوت می باشد.»
مراحل خواب را بشناسید
متخصص كلینیك خواب، می گوید كه خواب چهار مرحله دارد كه این چهار مرحله، شب تا بامداد چند بار تكرار می شود. مرحله چهارم همان بخش رویاست كه معمولاً در نزدیكی های بامداد اتفاق می افتد و منجر به تقویت حافظه ما می شود و احساس خوب را به ما می دهد. ۱۰ درصد از خواب هر فرد، به مرحله اول ۵۰ درصد به مرحله دوم و یك چهارم به مرحله سوم یا خواب عمیق تعلق می گیرد كه همین مرحله سوم است كه مرحله چهارم یعنی رؤیا را به وجود می آورد. هر چقدر خواب سبك باشد، مرحله سوم و رؤیا كمتر می شود و در نتیجه كیفیت خواب فرد را در طول شب پایین می آورد و در نهایت منجر می شود تا فرد در طول روز، حالت خستگی داشته باشد. زمانی كه مدت زمان خواب كوتاه باشد، تمامی این مرحله ها هم كوتاه می شود. اگر افراد بهداشت خواب را رعایت نمایند، اضافه وزن نداشته باشند، ورزش كنند، از متدهای ریلكسیشن استفاده كنند، شام سبك داشته باشند و از كافیین و نوشابه های انرژی زا كمتر استفاده كنند، می توانند خواب عمیق تری داشته باشند.
ایرانی ها چقدر به خوابشان اهمیت می دهند؟
«كم.» این پاسخ متخصصان خواب است، چرا؟ چون آگاهی مردم پایین است و سبك درستی جهت زندگی ندارند. استفاده از اینترنت افزایش پیدا كرده و دسترسی به آن هم بالا رفته. از آن طرف هم وجود بیماری هایی مثل فشارخون، بیماری های قلبی و كلیوی و دیابت، افسردگی و اضطراب و… اختلال خواب را بالا برده است.
علم خواب در دنیا، جدید است. در ایران هم سابقه تأسیس كلینیك خواب به سال ۸۵ برمی گردد اما از سال ۹۲، دوره های فلوشیپ خواب برگزار شده است. حالا پنجمین دوره از این فلوشیپ درحال برگزاری است. پزشكان هفت رشته می توانند دوره های فلوشیپ خواب را بگذرانند؛ متخصصان طب كار، گوش و حلق و بینی، ریه، روانپزشكی، بیهوشی و داخلی. حالا بالای ۲۰ متخصص فلوشیپ خواب دوره های ۱۵ماهه را گذرانده اند و در تهران و شهرهای دیگر فعالند. به قول نجفی، دو بیمارستان دانشگاه علوم پزشكی تهران یعنی، بیمارستان امام خمینی (ره) و بهارلو كلینیك خواب دارند و تعرفه ها را هم دولتی با رجوع كننده ها حساب می كنند: «بیمارستان مسیح دانشوری و رسول اكرم هم كلینیك خواب دارند.»
با این كه نزدیك به ۱۲ سال از طریق اندازی كلینیك خواب می گذرد اما به قول نجفی، هنوز خیلی ها هستند كه از وجود چنین مركزی بی اطلاعند: «هر چند كه با برگزاری سمینارها و دوره های بازآموزی در این زمینه اطلاع رسانی شده اما باز هم آگاهی عمومی درباره آن پایین است. البته خیلی از رجوع كننده ها از راه جست وجوی اینترنتی با این مركز آشنا شده اند.»
چرا اختلال خواب داریم؟
حامد امیری فرد، متخصص مغز و اعصاب و یكی از متخصصان كلینیك خواب می گوید، اختلال خواب از زمانی كه سبك زندگی افراد تغییر نمود، ایجاد شد: «از زمانی كه لامپ های الكتریكی ساخته شد و مردم در شب روشنایی پیدا كردند و بیدار ماندند، اختلال خواب هم آغاز شد. در گذشته به محض این كه هوا تاریك می شد، فضای خانه به سمت خواب می رفت، افراد شعله ای روشن می كردند و بعد كم كم خوابشان می گرفت. حالا اما شرایط تغییر كرده. خیلی ها دو شیفت كار می كنند، تا آخر وقت، مغازه ها بازند، چراغ ها روشن است و… از همه اینها گذشته، حالا همه زندگی مردم در شب است، تمام كارها و استراحت ها در شب انجام می شود. مردم در طول روز خسته ترافیك و كارند و شب ها می خواهند از وقت شان برای تماشای فیلم و تلویزیون و دورهمی و… استفاده كنند.» به قول او، در گذشته زن و مرد فعال بودند چه در خانه چه بیرون از آن. حالا اما اغلب كارمندند كه پشت مانیتور می نشینند، مغزشان خسته می شود، جسم شان خیر. زنان هم در محیط خانه كارهای زیادی ندارند كه انجام بدهند. ازاین رو شب ها خستگی زیادی احساس نمی كنند. زندگی ها شبانه شده اند.
چه كسانی باید برای درمان اختلال خواب رجوع كنند؟
كسانی كه آپنه خواب دارند (اختلالات تنفسی در خواب) و در كنارش وزنشان هم بالاست، گردنشان كوتاه است و فشار خون بالایی هم دارند. افرادی كه دیر خوابشان می برد و از آن طرف زود بیدار می شوند. كسانی كه در طول روز مدام چرت می زنند و خواب آلودند. امیری فرد، متخصص كلینیك خواب می گوید كه با عنایت به شیوع اختلالات خواب، كلینیك های خواب، باید خیلی بیشتر از اینها شلوغ باشند، اما نیستند و در مقابل آرایشگاه ها و كلینیك های زیبایی جای سوزن انداختن نیست.
خواب خوب، چه خوابی است؟
از نظر این متخصص خواب، خواب خوب، خصوصیت های خاص خودش را دارد، یعنی
* حدود ۶ تا ۷ساعت خواب مفید باشد.
* فرد به راحتی و در كمتر از ۳۰دقیقه به خواب رود (این كه افراد به محض این كه سرشان را روی بالش می گذارند، خوابشان می برد، به مفهوم تجربه كردن خواب خوب نیست.)
*در طول شب حداكثر دوبار از خواب بیدار شوند.
*زمانی كه از خواب بیدار می شود، احساس سر حال بودن و رضایت از خوابش داشته باشد.
نكته مهمی كه از جانب این متخصص خواب مطرح می شود، رعایت نكردن بهداشت خواب است. بهداشت خواب یعنی چه؟ به قول نجفی، افراد باید در ساعت های نزدیك به خواب، نور خانه را كم كنند، تا زمانی كه حالت خواب آلودگی پیدا نكرده اند، به رختخواب نروند، یكی - دو ساعت پیش از خواب، وسایل الكترونیكی، مثل تبلت و موبایل و… استفاده نكنند، چون نور سفید دارد و امكان دارد آنها را هیجان زده كند. پیش از خواب، فعالیت فیزیكی شدیدی نداشته باشند، تا دیروقت بیدار نمانند، در روز حدود نیم ساعت تا یك ساعت در نور آفتاب ورزش كنند. پیش از خواب، شام سنگین نخورند، در رختخواب كتاب نخوانند یا فیلم نبینند؛ چون كه منجر می شود بدن شرطی شود و تنها در آن شرایط به خواب رود. محتوای فیلم و كتاب مهم می باشد، باید آنها را به سمت خواب ببرد نه این كه ذهنشان را بیدار كند: «بیشتر رجوع كنندگان به سبب رعایت نكردن بهداشت خواب، گرفتار مشكل می شوند، هر چند كه رتبه اول رجوع كنندگان به افراد با مشكل آپنه خواب تعلق می گیرد.»
به گفته او، مشكل اصلی این است كه خیلی از افراد، دیر می خوابند و بامداد زود بیدار می شوند تا به محل كارشان بروند، همین هم می شود تا در طول روز خسته باشند. خیلی از مردم اختلال های خواب را جدی نمی گیرند و برایشان تبدیل به یك مبحث فانتزی شده است.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب