راز فجیع زیر پای مردم ترکیه
کادایف: پژوهشگران دانشگاه کرتین با مطالعه جریان های گدازه ای باستانی که در امتداد گسل (Tuz Gölü) ترکیه شکسته شده اند، به شواهد جدیدی در مورد چگونگی پارگی آهسته قاره ها رسیدند.
غزال زیاری: مطالعه بر روی جریان های گدازه ای باستانیِ سخت شده که در امتداد یک گسل گسترده در ترکیه شکسته شده اند، سرنخ های جدیدی را در مورد نحوه جابجایی قاره ها در طی زمان به دانشمندان ارایه کرده و همین ممکنست منجر به تقویت درک ما از خطرات احتمالی زلزله شود.
اخیراً محققان دانشگاه کرتین کشف کردند که خصوصیت زمین شناختی ای که در منطقه گسلی (Tuz Gölü Fault Zone)، بیشتر از ۲۰۰ کیلومتر امتداد دارد و حتی از فضا هم قابل مشاهده اند، کم کم درحال گسترش و پهن شدن هستند. این جدایی آهسته، فرصت نادری را برای مشاهده نیروهایی که پوسته زمین را در محل تلاقی صفحات تکتونیکی شکل داده اند، فراهم خواهد نمود.
پروفسور اکسل اشمیت، نویسنده اصلی این پژوهش به این نکته اشاره کرده که این یافته ها به سؤال های قدیمی در مورد نحوه حرکت گسل ها پاسخ می دهند. نتایج به دست آمده، در واقع پیشرفت بزرگی برای ارزیابی خطرات لرزه ای و اصلاح مدلهای جهانی که نحوه تغییر شکل قاره ها را توصیف می کنند، بشمار می رود.
پروفسور اشمیت اظهار داشت: «این در صورتی است که ترکیه به سبب گسل های امتداد لغزان، مستعد زلزله شناخته می شود و این مطالعه برای بار اول تأیید می کند که گسل Tuz Gölü یک گسل کششی است؛ به این معنا که در هر دو طرف آن، زمین درحال دور شدن از یکدیگر است ؛ دقیقا بر خلاف آن چه قبلاً تصور می شد که به شکل جانبی و کنار به کنار سُر می خورند.»
بازسازی جریان های گدازه باستانی
پروفسور اشمیت در این خصوص اظهار داشت: «چندین جریان گدازه از آتش فشان حسن داغ (Hasandağ volcano) خارج، بر روی گسل جاری و سپس خنک شدند و سال ها بعد و با وقوع زلزله ها، شکسته شدند. ما موفق شدیم با بازسازی شکل اصلی آنها، سنشان را تعیین نماییم و همین، فرصت این ردیابی را برایمان فراهم نمود تا ببینیم سنگ هایی که زمانی به هم متصل بودند، چه طور در طی زمان از هم دور شده اند.»
او در ادامه توضیح هایش اظهار داشت: «یافته های ما به وضوح نشان می دهند که گسل درحال کشیده شدن است و با نرخ حدود یک میلی متر در سال از هم باز می شود و به شکل جانبی جابجا نمی گردد. درک این حرکات نه فقط جهت ارزیابی تهدیدات آتش فشانی و زلزله حیاتی هستند، بلکه برای بهبود مدلهای جهانی تغییر شکل قاره ای هم نقش تعیین کننده ای ایفا می کنند.»
کشف حرکات پنهان در چشم انداز
این تیم تحقیقاتی با بهره گیری از روش های علمی پیشرفته، داده های سنجش ازراه دور را با تجزیه وتحلیل های به دست آمده از میکروپُروب یونی مرکز جان دِ لایتر و تاریخ گذاری هلیومی در تأسیسات WATCH (هاب ترموکرونولوژی استرالیای غربی) ترکیب کردند. استفاده از این ابزارها، این امکان را برای محققان فراهم نمود تا علاوه بر تعیین سن دقیق جریان های گدازه، به اندازه گیری این مورد بپردازند که این گدازه ها در طول هزاران سال چقدر جابجا شده اند.
دکتر مارتین دانیسیک، نویسنده همکار کرتین توضیح داد که بلورهای کوچک زیرکُن در داخل گدازه ها به عنوان ساعات زمین شناسی طبیعی عمل کرده اند. این بلورها، هلیوم تولیدشده توسط واپاشی رادیواکتیو مقدار کم اورانیوم و توریم را به دام انداخته و سوابق تاریخچه گدازه را حفظ کردند. او دراین باره اظهار داشت: «با اندازه گیری اورانیوم، توریم و هلیوم در زیرکن، می توان با دقت بالایی اظهار داشت که جریان های گدازه چه زمانی فوران کرده، چه زمانی بر روی گسل پخش شده و متعاقباً خنک شده اند.»
جانت هاروی، نویسنده همکار کرتین و کارشناس سنجش ازراه دور در این رابطه یادآوری کرد که ازآنجاکه فرکانس زلزله ها در گسل Tuz Gölü نسبت به فرکانس گسل های مرز صفحه ای سریع الحرکت در شمال و شرق ترکیه کمتر هستند، مطالعات تغییر شکل چنین مناطقی، داده هایی را در اختیار محققان قرار می دهد که سوابق لرزه ای مدرن به تنهایی قادر به انجامش نیستند.
هاروی اضافه کرد: «این گسل در موقعیتی کلیدی و در محل تعامل صفحات اوراسیا، عربی و آفریقا با یکدیگر قرار دارد و مطالعه حرکات این گسل به ما کمک می نماید تا بفهمیم هنگام برخورد قاره ها، فشارها چطور توزیع می شوند؛ همین بینش را می توان در جاهای دیگر و در امتداد کمربند کوهستانی آلپ-هیمالیا و سایر مناطق تغییر شکل قاره ای در سراسر دنیا هم به کار گرفت. این پژوهش اهمیت بازبینی مفروضات زمین شناسی دیرینه و استفاده از روشهای فنی مدرن برای اندازه گیری دقیق نحوه واکنش قاره ها به فشارهای عظیم ناشی از برخوردهای تکتونیکی را برجسته می کند.»
منبع: scitechdaily
منبع: kadaif.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب