قطب شمال کجاست؟
کادایف: حقیقت اینست که دو قطب شمال وجود دارد؛ یکی قطب شمال جغرافیایی که روی نقشه ها می بینیم و دیگری قطب شمال مغناطیسی که قطب نما به آن متکی است و این دو یکی نیستند.
غزال زیاری: طبق داستانها و داستان های تاریخی مسیحی، بابانوئل در شب کریسمس هدایایی برای کودکان می برد و پس از اتمام کارش، باید به خانه اش در قطب شمال برگردد؛ حتی اگر آن قدر برف باریده باشد که گوزن هایش مسیر را تشخیص ندهند، باز هم بابانوئل به قطب بازخواهد گشت.
تنها گزینه بابانوئل برای یافتن قطب شمال، قطب نماست، اما یک چالش بزرگ پیش روی اوست: او باید بتواند قطب شمال درست را پیدا کند. واقعیت این است که دو قطب شمال وجود دارد؛ یکی قطب شمال جغرافیایی که روی نقشه ها می بینیم و دیگری قطب شمال مغناطیسی که قطب نما به آن متکی است و این دو یکی نیستند.
وقتی دو قطب شمال داریم
طب شمال جغرافیایی که به آن "شمال حقیقی" هم گفته می شود، نقطه ای است در آخر محور چرخش زمین. تصور کنید یک توپ تنیس را در دست راستتان گرفته اید. انگشت شستتان روی پایین توپ و انگشت وسطتان روی بالای آن قرار دارد. حالا با انگشتان دست چپ توپ را بچرخانید.
نقاطی که شست و انگشت وسط دست راستتان در هنگام چرخش، با توپ تماس دارند، محور چرخش را تعریف می کنند که از قطب جنوب تا قطب شمال امتداد دارد و از مرکز توپ عبور می کند.
اما قطب شمال مغناطیسی زمین تعریف متفاوتی دارد؛ بالاتر از هزار سال پیش، کاوشگران آغاز به استفاده از قطب نما کردند؛ ابزارهایی که به طور معمول از یک تکه چوب یا چوب پنبهٔ شناور با یک سوزن مغناطیسی ساخته می شدند تا مسیر خودرا پیدا کنند. زمین دارای یک میدان مغناطیسی است که مثل یک آهنربای غول پیکر عمل می کند و سوزن قطب نما با آن هم راستا می شود.
قطب شمال مغناطیسی، همان قطبی است که دستگاه هایی مثل گوشیهای هوشمند برای مسیریابی از آن استفاده می نمایند و این قطب با گذشت زمان جابه جا می شود.
چرا قطب شمال مغناطیسی جابه جا می شود؟
رکت قطب شمال مغناطیسی، نتیجهٔ فعال بودن هستهٔ زمین است. هستهٔ درونی زمین که از ۵۱۵۰ کیلومتر زیر پای ما شروع می شود، جامد است و آن قدر تحت فشار قرار دارد که نمی تواند ذوب شود؛ اما هستهٔ بیرونی مذاب است و از آهن و نیکل ذوب شده تشکیل شده.
گرمای هستهٔ درونی سبب می شود تا آهن و نیکل مذاب در هستهٔ بیرونی حرکت کنند؛ درست مثل سوپی که در قابلمه ای روی اجاق داغ درحال جوشیدن است. حرکت این مایع غنی از آهن، میدان مغناطیسی ای به وجود می آورد که کل زمین را در برمی گیرد. با حرکت آهن مذاب در هستهٔ بیرونی، قطب شمال مغناطیسی هم سرگردان می شود.
در بیشتر ۶۰۰ سال گذشته، این قطب در محدودهٔ شمال کانادا جابه جا می شد و سرعت حرکتش تا حدود سال ۱۹۹۰ نسبتاً کند بود (حدود ۹.۵ تا ۱۴.۵ کیلومتر در سال)؛ اما پس از آن سرعت به صورت قابل ملاحظه ای افزوده شد و به حدود ۵۴.۵ کیلومتر در سال رسید.
حدود یک قرن پیش، این قطب در راستای کلی قطب شمال جغرافیایی آغاز به حرکت کرد. دانشمندان علوم زمین نمی توانند دلیل دقیق آنرا بگویند و تنها می دانند که این تغییر، بازتابی از دگرگونی جریان های هستهٔ بیرونی زمین است.
بازگرداندن بابانوئل به خانه
س اگر خانهٔ بابانوئل در قطب شمال جغرافیایی که در میانهٔ یخ زدهٔ اقیانوس منجمد شمالی قرار دارد باشد، این سؤال مطرح می شود که وقتی دو قطب شمال داریم، او چطور جهت قطب نمایش را اصلاح می کند.
فرقی نمی کند که بابانوئل برای تشخیص جهتش از قطب نما استفاده نماید یا گوشی هوشمند؛ چون که هر دو برای تعیین جهت حرکت، قطب شمال مغناطیسی را به عنوان مرجع می شناسند.
گرچه سامانه های مدرن GPS، می توانند با دقت بالایی موقعیت شما را هنگام رفتن به خانهٔ مادربزرگتان نشان دهند، ولی اگر دستگاه نداند که قطب شمال مغناطیسی کجاست، نمی تواند به صورت دقیق بگوید که در چه جهتی باید حرکت کنید.
پس اگر بابانوئل از یک قطب نمای قدیمی بهره می برد، باید آنرا بر مبنای اختلاف میان شمال واقعی و شمال مغناطیسی تنظیم کند. برای این کار، او باید "میل مغناطیسی" محل خودش را بداند (زاویه ای بین شمال واقعی و شمال مغناطیسی) و اصلاحات لازم را روی قطب نمایش انجام دهد.
سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) یک ماشین حساب آنلاین دارد که می تواند در این کار کمک نماید.
اما اگر او یک گوشی هوشمند داشته باشد، باید بداند که خود گوشی یک مغناطیس سنج داخلی دارد که این کار را انجام می دهد. این سنسور میدان مغناطیسی زمین را در محل اندازه گیری کرده و سپس با بهره گیری از "مدل جهانی میدان مغناطیسی" اصلاح لازم را برای مسیریابی دقیق اعمال می کند.
منبع: sciencealert
منبع: كادایف
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب