تنها میوه آبی رنگ دنیا چیست و کجا رشد می کند؟
کادایف: انجیر آبی اصلاً هیچ رنگ دانه آبی ای تولید نمی نماید. در عوض، رنگ فرا طبیعی آن از رنگ آمیزی ساختاری نشئت می گیرد. این رنگ به نحوی ایجاد می شود که در طبیعت به ندرت تنها بوسیله شیمی به دست می آید.
غزال زیاری: در گیاه شناسی، علوم غذایی و حتی بین عوام این باور عمومی به گوش می رسد که هیچ گاه میوه های آبی رنگ وجود نداشته و ندارند. حتی میوه هایی که در نامشان واژه آبی را یدک می کشند (مثل بلوبری یا ذرت آبی) در واقع سایه هایی از بنفش، نیلی یا بنفش تیره هستند و رنگ آنها هیچ گاه یک آبی اصیل نیست.
اما حالا می خواهیم شما را با میوه ای آشنا نماییم که رنگش واقعا آبی است. در اعماق جنگل های بارانی استرالیا و آسیای جنوب شرقی، درختی رشد می کند که در این مورد قاعده ها را شکسته. درختی با نام علمی Elaeocarpus angustifolius که بیشتر به اسامی "کواندونگ آبی"، "انجیر آبی" یا درخت "مرمر آبی" شناخته می شود.
میوه ای به رنگ آبی
یوه این درخت آن قدر آبی و به رنگ کُبالتی است که اغلب مردم تصور می کنند که رنگ آن دستکاری شده یا به شکل شیمیایی رنگ آمیزی شده است. اما اگر یک روز یکی از این میوه ها را در زیر نور طبیعی خورشید ببینید، خودتان متوجه خواهید شد که میوه مرمر آبی با درخشش خاص و جواهر مانندی می درخشد.
نکته ای که در مورد این میوه بیشتر از هر چیزی جلب توجه می کند اینست که انجیر آبی اصلاً هیچ رنگ دانه آبی ای تولید نمی نماید. در عوض، رنگ فرا طبیعی آن از رنگ آمیزی ساختاری نشئت می گیرد. این رنگ به نحوی ایجاد می شود که در طبیعت به ندرت تنها از راه شیمی به دست می آید.
خطای دید در پوست میوه آبی
واندونگ آبی در استرالیای گرمسیری، پاپوآ گینه نو و بخشهایی از اندونزی رشد می کند و درختی بلند و گسترده در جنگل های بارانی است که میوه های کره ای کوچک و نسبتاً سختی به قطر تقریبی یک تا دو سانتی متر دارد. این میوه ها و رنگ آنها حتی در نور کم هم خیره کننده هستند.
طبق گفته پژوهشگران رنگ این میوه احتمالا شدیدترین رنگ آبی طبیعی یافت شده در کل قلمرو گیاهی است؛ رنگ آمیزی اغلب گیاهانی که بطور طبیعی آبی هستند، به طور معمول از آنتوسیانین ها ناشی می شود: رنگ دانه هایی که با تغییر pH، رنگ عوض می کنند. اما طبق اعلام نویسنده های مقاله، با آسیاب کردن این میوه برای استخراج رنگ دانه، هیچ چیز آبی ظاهر نشد؛ بلکه موادی که به محلول اضافه کردند، در حقیقت خاکستری مات بود.
در اینجا پژوهشگران کشف کردند که رنگ آبی خاصیت فیزیکی خود پوست میوه است، نه یک خاصیت شیمیایی. یعنی راز پشت رنگ آبی کواندونگ در چارچوب های چندلایه دیواره سلولی ای نهفته است که در لایه های دقیقی در مقیاس نانومتری چیده شده اند. این لایه ها قادرند تا طول موج های خاصی از نور را بازتاب داده و تقویت کنند؛ دقیقا به روشی مشابه با رنگ های درخشان بال های پروانه یا سبز مایل به آبی براق پرهای طاووس.
برخلاف حشرات یا پرنده ها که به ساختارهایی به نام ایریدوزوم تکیه می کنند، رنگ آمیزی ساختاری کواندونگ آبی از لایه های متناوب فیبریل های سلولزی و شکاف های هوا نشاءت می گیرد. این لایه ها در زیر میکروسکوپ الکترونی، شبیه یک دسته کارت میکروسکوپی شیشه ای چیده شده روی هم هستند و با تکرار این ساختار، تداخل سازنده ایجاد می شود. درنتیجه، پوست میوه تنها طول موج های آبی را بازتاب می دهد و هم زمان تمام طول موج های دیگر را خنثی می کند.
به زبان ساده یعنی میوه در حالیکه به رنگ آبی ای است که در واقع بر رنگ دانه ها اتکا دارد، آبی نیست. بلکه، معماری میکروسکوپی آن هر نور سفیدی که بر آن می تابد را به آبی تبدیل میکند. عجیب تر اینجاست که این میوه یکی از شش میوه شناخته شده دنیاست که دارای این نوع رنگ آمیزی ساختاری است.
تکامل برای تولید میوه آبی
ز نظر بیولوژیکی، رنگ آبی حدودا متناقض به نظر می آید. بیشتر میوه هایی که در جنگل های بارانی پیدا می کنید، قرمز، نارنجی یا سیاه هستند تا به صورت ایده آلی با شاخ و برگ اطراف در تضاد بوده و به نحوی علامت رسیدن میوه را می دهند. اما رنگ آبی ساختار به شدت نادری برای میوه های جنگلی است و شاید هدف، همین خاص و نادر بودن باشد.
محتمل ترین توضیح برای رنگ آبی میوه کواندونگ اینست که این رنگ حدودا بعنوان یک فانوس دریایی برای پرنده ها که بینایی رنگی استثنایی و حساسیت به الگوهای آبی و فرابنفش دارند، عمل می کند. مزایای تکاملی احتمالی این امر شامل موارد زیر است:
علامت دهی دوربرد: کواندونگ آبی به شکست نور منحصربه فرد خودش متکی است؛ یعنی این میوه حتی در زیر سایه انبوه درختان هم قابل مشاهده می باشد و پرنده ها به سادگی می توانند از دور هم آنرا تشخیص دهند. نشانگر رسیدگی: برعکس خیلی از میوه های دیگر، رنگ آبی این میوه حتی بعد از افتادن از درخت هم باقی می ماند.
در نتیجه، کواندونگ آبی با سرمایه گذاری بر روی بازاریابی بصری دوربرد، جایگاه ویژه خودش را پیدا کرده؛ احتمالا این تاکتیک تکاملی، میوه را برای پرنده ها جذاب می کند و خوبی این ماجرا اینست که پرنده ها پس از خوردن میوه، می توانند دانه های آنرا در نقاط دور پخش کنند.
یک استثنای تکاملی است
کواندونگ آبی به علل بمراتب بیشتری از آن چه ما تصور می نماییم، برای زیست شناسان تکاملی، قابل توجه است. این میوه فراتر از رنگ درخشانش، درسهای ارزشمندی درباره ی تکامل و علم مواد به ما می آموزد و بسیاری از مفروضات ما درباره ی رنگ آمیزی گیاهان و میوه ها را به چالش می کشد. گرچه رنگ ساختاری احتمالا نیاز به دقت فوق العاده ای دارد، اما ممکنست بازهم بر هزینه شیمیایی گران تر رنگ آمیزی مبتنی بر رنگ دانه برتری داشته باشد.
اگرچه این درخت، به تنهایی یک درخت معمولی به نظر می آید، اما بازهم بسیاری از باورهایی را که دانشمندان در مورد رنگ دانه داشته اند را به روشی علمی-تخیلی به چالش می کشد. این نشان میدهد که تکامل اغلب راهکار هایی پیدا می کند که جادویی به نظر می رسند، تا وقتی که زیست شناسی آنها را توضیح دهد.
منبع: forbes
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب